Freudowskie pomyłka lub parapraksja jest błędem słownym lub pamięciowym, który, jak się uważa, jest powiązany z umysłem nieświadomym. Te poślizgnięcia rzekomo ujawniają tajne myśli i uczucia, które ludzie mają. Typowe przykłady to osoba nazywająca współmałżonka imieniem byłego, wypowiedzenie niewłaściwego słowa, a nawet błędna interpretacja słowa pisanego lub mówionego.
Czym są freudowskie potknięcia?
To słynny psychoanalityk Zygmunt Freud opisał różne typy i przykłady freudowskich pomyłek w swojej książce z 1901 roku „Psychopatologia życia codziennego”. Freud napisał, że błędy w mowie są wynikiem „niepokojącego wpływu czegoś poza zamierzoną mową”, takiego jak nieświadoma myśl, przekonanie lub życzenie.
Odniósł się również do problemu zapominania nazwisk, mówiąc, że może to być czasem związane z represjami. Jego zdaniem niedopuszczalne myśli lub przekonania są ukrywane przed świadomą świadomością, a te potknięcia pomagają ujawnić to, co kryje się w nieświadomości.
Oryginalny freudowski poślizg
Freud oparł swój pomysł na pracy z młodym mężczyzną, który błędnie zacytował łacińską frazę z „Eneidy”. Młody człowiek upuścił jedno z łacińskich słów, gdy je powtórzył, a Freud wierzył, że porzucenie tego słowa oferuje odkrywcze spojrzenie w jego nieświadomy umysł.
Poprzez psychoanalizę Freud ustalił, że słowo to przypomina młodemu mężczyźnie o krwi, która, jak sądził, była powiązana ze strachem przed ciążą, którego mężczyzna doświadczył ze swoją dziewczyną. Freud zasugerował, że mężczyzna zablokował to słowo, ponieważ przypominało mu to negatywne doświadczenie.
Dlaczego zdarzają się potknięcia Freuda?
Nie wiemy dokładnie, dlaczego zdarzają się freudowskie potknięcia, a ponieważ wymagają one zaimprowizowanego błędu ze strony mówiącego, są trudne do przetestowania. Istnieje jednak kilka możliwych wyjaśnień, dlaczego tak się dzieje i co tak naprawdę oznaczają.
Tłumienie myśli
Niektóre badania potwierdzają teorię Freuda, że nieświadome lub nawet stłumione myśli mogą zwiększać prawdopodobieństwo pomyłek słownych.
Na przykład jedno badanie z 1979 roku wykazało, że ludzie, którzy myśleli, że mogą zostać porażeni prądem, częściej popełniają błędy słowne związane z porażeniem. Ci, którzy znajdowali się w pobliżu atrakcyjnej eksperymentatorki, częściej mylili nonsensowne frazy ze słowami odnoszącymi się do pięknych kobiet.
W słynnym eksperymencie z 1987 roku uczestnicy, których poproszono specjalnie, aby nie myśleli o białym niedźwiedziu, mieli tendencję do częstego myślenia o tym zwierzęciu – średnio raz na minutę. W oparciu o te odkrycia psycholog Daniel Wegner opracował coś, co nazwał „teorią procesu ironicznego”, aby wyjaśnić, dlaczego tłumienie pewnych myśli może być tak trudne.
Podczas gdy pewne części mózgu tłumią ukryte myśli, inna część naszego umysłu od czasu do czasu „zamelduje się”, aby upewnić się, że nadal o tym nie myślimy – jak na ironię, wysuwając na pierwszy plan te myśli, które staramy się ukryć. .
W wielu przypadkach im bardziej staramy się o czymś nie myśleć, tym częściej przychodzi nam to na myśl – i tym bardziej prawdopodobne jest, że wyrażamy to werbalnie. Ten paradoks tłumienia myśli może być szczególnie uciążliwy dla osób z zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi (OCD).
Przetwarzanie języka
Błędy werbalne mogą być również związane ze sposobem, w jaki nasz mózg przetwarza język. Po cichu edytujemy nasze słowa, zanim zaczniemy mówić, monitorując się pod kątem błędów lub niewłaściwego języka. Ten proces dzieje się nieustannie; Freudowskie potknięcia mogą być momentami, w których proces się nie powiódł i błąd wymknął się, zanim mózg był w stanie go wychwycić.
Ludzie popełniają około jednego do dwóch błędów na każde 1000 wypowiadanych słów. Daje to od siedmiu do 22 wpadek słownych w ciągu przeciętnego dnia, w zależności od tego, ile dana osoba mówi. Chociaż Freud nadał tym błędom wiele ukrytego znaczenia, błędy werbalne mogą być po prostu nieuniknioną częścią życia.
Przykłady freudowskich potknięć w kulturze popularnej
Dziś często w żartobliwy sposób używamy terminu freudowskie pomyłka, gdy dana osoba pomyli się w mowie (zwłaszcza o podtekstach seksualnych). Prawdopodobnie słyszałeś w swoim życiu wiele zabawnych przejęzyczek. Pomyśl o tym, jak twój nauczyciel biologii przypadkowo wypowiedział „orgazm” zamiast „organizm” lub kiedy przypadkowo powiedziałeś komuś, że jest ci smutno, że cię poznałem! zamiast „Miło cię poznać!”
Gafy werbalne dostarczają również wiele rozrywki, gdy wypowiadane są przez znane postacie, zwłaszcza gdy takie chwile są utrwalane na filmie.
Oto tylko kilka współczesnych przykładów słynnych freudowskich poślizgów:
- Podczas kazania watykańskiego w 2014 roku papież Franciszek przypadkowo użył włoskiego słowa „cazzo" (co można przetłumaczyć na „penis” lub „f***”) zamiast „caso(co oznacza „przykład”). Papież szybko się poprawił, ale dopiero po tym, jak błąd został udostępniony na dziesiątkach stron internetowych, blogów i filmów na YouTube.
- Podczas telewizyjnego przemówienia na temat edukacji senator Ted Kennedy chciał powiedzieć, że „Naszym interesem narodowym powinno być zachęcanie najlepszych i najzdolniejszych”. Zamiast tego, Kennedy przypadkowo powiedział „piersi” – jego dłonie nawet chwytały powietrze, gdy wypowiadał to słowo. Podczas gdy szybko poprawił swój gaff i kontynuował, przejęzyczenie wydawało się ujawniać, biorąc pod uwagę jego gesty i reputację rodziny jako kobieciarze.
- Na przyjęciu w Waszyngtonie Condoleezza Rice, ówczesna doradca ds. bezpieczeństwa narodowego prezydenta Busha, oświadczyła: „Tak jak mówiłem mojemu mężowi – tak jak mówiłem prezydentowi Bushowi”. Ta freudowska pomyłka zdawała się ujawniać pewne ukryte uczucia, jakie niezamężna Rice może żywić do jej szefa.
- Kiedy aktorka Amanda Seyfried pojawiła się na Dzisiaj pokaz promujący film Ted 2, współprowadzący Willie Geist przypadkowo określił swoją postać jako „cycaną”, a nie „ditzy”. Poza tym, że był po prostu zabawną pomyłką, komentarz ten być może ujawnił, o czym naprawdę myślał.
