Teorie rozwoju dziecka koncentrują się na wyjaśnieniu, w jaki sposób dzieci zmieniają się i rozwijają w okresie dzieciństwa. Takie teorie koncentrują się na różnych aspektach rozwoju, w tym rozwoju społecznym, emocjonalnym i poznawczym.
Badanie rozwoju człowieka to temat bogaty i różnorodny. Wszyscy mamy osobiste doświadczenia z rozwojem, ale czasami trudno jest zrozumieć, jak i dlaczego ludzie dorastają, uczą się i postępują tak, jak robią.
Dlaczego dzieci zachowują się w określony sposób? Czy ich zachowanie ma związek z wiekiem, relacjami rodzinnymi lub indywidualnymi temperamentami? Psychologowie rozwojowi starają się odpowiedzieć na takie pytania, a także zrozumieć, wyjaśnić i przewidzieć zachowania, które pojawiają się przez całe życie.
Aby zrozumieć rozwój człowieka, powstało wiele różnych teorii rozwoju dziecka, które wyjaśniają różne aspekty rozwoju człowieka.
tło
Teorie rozwoju dostarczają ram do myślenia o ludzkim rozwoju i uczeniu się. Ale dlaczego badamy rozwój? Czego możemy się nauczyć z psychologicznych teorii rozwoju? Jeśli kiedykolwiek zastanawiałeś się, co motywuje ludzkie myśli i zachowanie, zrozumienie tych teorii może zapewnić przydatny wgląd w jednostki i społeczeństwo.
Jak zmieniło się nasze zrozumienie
Rozwój dziecka, który ma miejsce od urodzenia do dorosłości, był w dużej mierze ignorowany przez większość historii ludzkości. Dzieci były często postrzegane po prostu jako małe wersje dorosłych i niewiele uwagi poświęcano licznym postępom w zdolnościach poznawczych, używaniu języka i rozwoju fizycznym, które mają miejsce w dzieciństwie i okresie dojrzewania.
Zainteresowanie rozwojem dziecka w końcu zaczęło się pojawiać na początku XX wieku, ale skupiało się na nienormalnym zachowaniu. W końcu badacze zaczęli coraz bardziej interesować się innymi tematami, w tym typowym rozwojem dziecka, a także wpływami na rozwój.
Jak rozumiemy zmiany
Dlaczego ważne jest, aby badać, jak dzieci rosną, uczą się i zmieniają? Zrozumienie rozwoju dziecka jest niezbędne, ponieważ pozwala nam w pełni docenić rozwój poznawczy, emocjonalny, fizyczny, społeczny i edukacyjny, przez który przechodzą dzieci od urodzenia do wczesnej dorosłości.
Niektóre z głównych teorii rozwoju dziecka znane są jako wielkie teorie; starają się opisać każdy aspekt rozwoju, często stosując podejście etapowe. Inne znane są jako mini-teorie; zamiast tego skupiają się tylko na dość ograniczonym aspekcie rozwoju, takim jak wzrost poznawczy lub społeczny.
Istnieje wiele teorii rozwoju dziecka, które zostały zaproponowane przez teoretyków i badaczy. Nowsze teorie przedstawiają etapy rozwoju dzieci i określają typowy wiek, w którym występują te kamienie milowe wzrostu.
Psychoseksualna teoria rozwoju Freuda
Teoria psychoanalityczna wywodzi się z prac Zygmunta Freuda. Dzięki swojej pracy klinicznej z pacjentami cierpiącymi na choroby psychiczne, Freud doszedł do przekonania, że doświadczenia z dzieciństwa i nieświadome pragnienia wpływają na zachowanie.
Według Freuda konflikty, które pojawiają się na każdym z tych etapów, mogą mieć wpływ na osobowość i zachowanie przez całe życie. Freud zaproponował jedną z najbardziej znanych wielkich teorii rozwoju dziecka.
Zgodnie z teorią psychoseksualną Freuda rozwój dziecka przebiega w szeregu etapów skupionych na różnych obszarach przyjemności ciała. Na każdym etapie dziecko napotyka na konflikty, które odgrywają istotną rolę w rozwoju.
Jego teoria sugerowała, że energia libido skupiała się na różnych strefach erogennych na określonych etapach. Brak przejścia przez etap może skutkować fiksacją na tym etapie rozwoju, co według Freuda może mieć wpływ na zachowanie dorosłych.
Co się dzieje, gdy dzieci ukończą każdy etap? A co może wyniknąć, jeśli dziecko źle sobie poradzi w określonym momencie rozwoju? Pomyślne ukończenie każdego etapu prowadzi do rozwoju zdrowej dorosłej osobowości.
Nierozwiązanie konfliktów na danym etapie może skutkować fiksacjami, które mogą mieć wpływ na zachowanie dorosłych.
Podczas gdy niektóre inne teorie rozwoju dziecka sugerują, że osobowość zmienia się i rozwija przez całe życie, Freud uważał, że to wczesne doświadczenia odegrały największą rolę w kształtowaniu rozwoju. Według Freuda osobowość zostaje w dużej mierze utrwalona w wieku pięciu lat.
Psychospołeczna teoria rozwoju Eriksona
Teoria psychoanalityczna była niezwykle wpływową siłą w pierwszej połowie XX wieku. Ci, którzy byli zainspirowani i pod wpływem Freuda, dalej rozwijali idee Freuda i rozwijali własne teorie. Spośród tych neofreudystów idee Erika Eriksona stały się chyba najbardziej znane.
Ośmiostopniowa teoria rozwoju psychospołecznego Eriksona opisuje wzrost i zmiany w ciągu całego życia, koncentrując się na interakcjach społecznych i konfliktach, które pojawiają się na różnych etapach rozwoju.
Chociaż teoria rozwoju psychospołecznego Eriksona miała pewne podobieństwa z teorią Freuda, jest pod wieloma względami dramatycznie odmienna. Zamiast skupiać się na zainteresowaniu seksualnym jako sile napędowej rozwoju, Erikson uważał, że decydującą rolę odgrywają interakcje społeczne i doświadczenie.
Jego ośmiostopniowa teoria rozwoju człowieka opisywała ten proces od niemowlęctwa do śmierci. Na każdym etapie ludzie stają w obliczu konfliktu rozwojowego, który wpływa na późniejsze funkcjonowanie i dalszy rozwój.
W przeciwieństwie do wielu innych teorii rozwoju, psychospołeczna teoria Erika Eriksona koncentruje się na rozwoju przez całe życie. Na każdym etapie dzieci i dorośli stają w obliczu kryzysu rozwojowego, który stanowi główny punkt zwrotny.
Skuteczne radzenie sobie z wyzwaniami na każdym etapie prowadzi do pojawienia się cnoty psychologicznej na całe życie.
Behawioralne teorie rozwoju dziecka
W pierwszej połowie XX wieku nowa szkoła myślenia, znana jako behawioryzm, stała się dominującą siłą w psychologii. Behawioryści wierzyli, że psychologia musi skupić się tylko na obserwowalnych i policzalnych zachowaniach, aby stać się bardziej naukową dyscypliną.
Zgodnie z perspektywą behawioralną, wszystkie ludzkie zachowania można opisać w kategoriach wpływów środowiskowych. Niektórzy behawioryści, tacy jak John B. Watson i B.F. Skinner, twierdzili, że uczenie się odbywa się wyłącznie poprzez procesy kojarzenia i wzmacniania.
Behawioralne teorie rozwoju dziecka koncentrują się na tym, jak interakcje środowiskowe wpływają na zachowanie i opierają się na teoriach takich teoretyków, jak John B. Watson, Ivan Pavlov i B. F. Skinner. Teorie te dotyczą tylko obserwowalnych zachowań. Rozwój jest uważany za reakcję na nagrody, kary, bodźce i wzmocnienia.
Teoria ta różni się znacznie od innych teorii rozwoju dziecka, ponieważ nie uwzględnia wewnętrznych myśli i uczuć. Zamiast tego skupia się wyłącznie na tym, jak doświadczenie kształtuje to, kim jesteśmy.
Dwa ważne typy uczenia się, które wyłoniły się z tego podejścia do rozwoju, to warunkowanie klasyczne i warunkowanie instrumentalne. Warunkowanie klasyczne polega na uczeniu się poprzez łączenie naturalnie występującego bodźca z bodźcem wcześniej neutralnym. Warunkowanie instrumentalne wykorzystuje wzmocnienie i karę do modyfikowania zachowań.
Teoria rozwoju poznawczego Piageta
Teoria poznawcza zajmuje się rozwojem procesów myślowych człowieka. Przygląda się również, w jaki sposób te procesy myślowe wpływają na to, jak rozumiemy i współdziałamy ze światem.
Teoretyk Jean Piaget zaproponował jedną z najbardziej wpływowych teorii rozwoju poznawczego.
Piaget zaproponował pomysł, który wydaje się teraz oczywisty, ale pomógł zrewolucjonizować sposób, w jaki myślimy o rozwoju dziecka: Dzieci myślą inaczej niż dorośli.
Jego teoria poznawcza ma na celu opisanie i wyjaśnienie rozwoju procesów myślowych i stanów psychicznych. Analizuje również, w jaki sposób te procesy myślowe wpływają na sposób, w jaki rozumiemy i współdziałamy ze światem.
Następnie Piaget zaproponował teorię rozwoju poznawczego, aby wyjaśnić etapy i kolejność rozwoju intelektualnego dzieci.
- Etap sensomotoryczny: Okres czasu między narodzinami a drugim rokiem życia, w którym wiedza niemowlęcia o świecie ogranicza się do jego percepcji zmysłowych i czynności motorycznych. Zachowania ograniczają się do prostych reakcji motorycznych wywołanych bodźcami czuciowymi.
- Etap przedoperacyjny: Okres między 2 a 6 rokiem życia, podczas którego dziecko uczy się języka. Na tym etapie dzieci nie rozumieją jeszcze konkretnej logiki, nie potrafią mentalnie manipulować informacjami i nie są w stanie przyjąć punktu widzenia innych ludzi.
- Konkretny etap operacyjny: Okres między 7 a 11 rokiem życia, podczas którego dzieci lepiej rozumieją operacje umysłowe. Dzieci zaczynają logicznie myśleć o konkretnych wydarzeniach, ale mają trudności ze zrozumieniem abstrakcyjnych lub hipotetycznych pojęć.
- Formalny etap operacyjny: Okres między 12 rokiem życia a dorosłością, w którym ludzie rozwijają umiejętność myślenia o abstrakcyjnych pojęciach. Na tym etapie pojawiają się również umiejętności, takie jak myślenie logiczne, rozumowanie dedukcyjne i systematyczne planowanie.
Teoria przywiązania Bowlby'ego
Istnieje wiele badań dotyczących rozwoju społecznego dzieci. John Bowbly zaproponował jedną z najwcześniejszych teorii rozwoju społecznego. Bowlby wierzył, że wczesne relacje z opiekunami odgrywają ważną rolę w rozwoju dziecka i nadal wpływają na relacje społeczne przez całe życie.
Teoria przywiązania Bowlby'ego sugerowała, że dzieci rodzą się z wrodzoną potrzebą tworzenia przywiązań. Takie przywiązania pomagają przetrwać, zapewniając dziecku opiekę i ochronę. Nie tylko to, ale te przywiązania charakteryzują się wyraźnymi wzorcami behawioralnymi i motywacyjnymi.
Innymi słowy, zarówno dzieci, jak i opiekunowie angażują się w zachowania mające na celu zapewnienie bliskości. Dzieci starają się pozostać blisko i pozostawać w kontakcie ze swoimi opiekunami, którzy z kolei zapewniają bezpieczną przystań i bezpieczną bazę do eksploracji.
Naukowcy rozszerzyli również oryginalną pracę Bowlby'ego i zasugerowali, że istnieje wiele różnych stylów przywiązania. Dzieci, które otrzymują stałe wsparcie i opiekę, częściej rozwijają bezpieczny styl przywiązania, podczas gdy te, które otrzymują mniej niezawodną opiekę, mogą rozwijać styl ambiwalentny, unikowy lub zdezorganizowany.
Teoria społecznego uczenia się Bandury
Teoria społecznego uczenia się opiera się na pracy psychologa Alberta Bandury. Bandura uważał, że proces warunkowania i wzmacniania nie może wystarczająco wyjaśnić całej ludzkiej nauki.
Na przykład, w jaki sposób proces warunkowania może wyjaśnić wyuczone zachowania, które nie zostały wzmocnione przez warunkowanie klasyczne lub warunkowanie instrumentalne? Zgodnie z teorią społecznego uczenia się, zachowań można również nauczyć się poprzez obserwację i modelowanie.
Obserwując działania innych, w tym rodziców i rówieśników, dzieci rozwijają nowe umiejętności i zdobywają nowe informacje.
Teoria rozwoju dziecka Bandury sugeruje, że obserwacja odgrywa kluczową rolę w uczeniu się, ale obserwacja ta niekoniecznie musi przybrać formę oglądania żywego modelu.
Zamiast tego ludzie mogą również uczyć się, słuchając słownych instrukcji dotyczących sposobu wykonywania danego zachowania, a także obserwując prawdziwe lub fikcyjne postacie prezentujące zachowania w książkach lub filmach.
Teoria socjokulturowa Wygotskiego
Inny psycholog, Lew Wygotski, zaproponował przełomową teorię uczenia się, która stała się bardzo wpływowa, zwłaszcza w dziedzinie edukacji. Podobnie jak Piaget, Wygotski wierzył, że dzieci uczą się aktywnie i poprzez praktyczne doświadczenia
Jego teoria socjokulturowa sugerowała również, że rodzice, opiekunowie, rówieśnicy i cała kultura byli odpowiedzialni za rozwój funkcji wyższego rzędu. W opinii Wygotskiego uczenie się jest nieodłącznym procesem społecznym. Poprzez interakcję z innymi uczenie się integruje się z indywidualnym rozumieniem świata.
Ta teoria rozwoju dziecka wprowadziła również pojęcie strefy bliższego rozwoju, czyli przepaści między tym, co dana osoba może zrobić z pomocą, a tym, co może zrobić samodzielnie. To z pomocą bardziej kompetentnych innych ludzie są w stanie stopniowo się uczyć i zwiększać swoje umiejętności i zakres zrozumienia.
Słowo od Verywell
Jak widać, niektórzy z najbardziej znanych myślicieli psychologii opracowali teorie, które pomagają badać i wyjaśniać różne aspekty rozwoju dziecka. Chociaż nie wszystkie te teorie są dziś w pełni akceptowane, wszystkie miały istotny wpływ na nasze rozumienie rozwoju dziecka.
Współcześni psychologowie często opierają się na różnych teoriach i perspektywach, aby zrozumieć, jak dzieci rosną, zachowują się i myślą. Te teorie reprezentują tylko kilka różnych sposobów myślenia o rozwoju dziecka.
W rzeczywistości pełne zrozumienie, jak dzieci zmieniają się i rozwijają w dzieciństwie, wymaga przyjrzenia się wielu różnym czynnikom, które wpływają na rozwój fizyczny i psychiczny. Geny, środowisko i interakcje między tymi dwoma siłami decydują o tym, jak dzieci rosną fizycznie i psychicznie.