Uczenie się jest niezwykle złożonym procesem, na który wpływa wiele różnych czynników. Ponieważ większość rodziców jest prawdopodobnie bardzo świadoma, obserwacja może odgrywać kluczową rolę w określaniu, w jaki sposób i czego dzieci się uczą. Jak to się mówi, dzieci są bardzo jak gąbki, chłonące doświadczenia, które mają każdego dnia.
Ponieważ uczenie się jest tak złożone, istnieje wiele różnych teorii psychologicznych wyjaśniających, jak i dlaczego ludzie się uczą. Psycholog Albert Bandura zaproponował teorię społecznego uczenia się, która sugeruje, że obserwacja i modelowanie odgrywają główną rolę w tym procesie.
Teoria Bandury wykracza poza teorie behawioralne, które sugerują, że wszystkie zachowania są wyuczone poprzez warunkowanie, oraz teorie poznawcze, które uwzględniają wpływy psychologiczne, takie jak uwaga i pamięć.
1:42Podstawowe zasady teorii społecznego uczenia się
Czym jest teoria społecznego uczenia się?
W pierwszej połowie XX wieku szkoła psychologii behawioralnej stała się dominującą siłą. Behawioryści sugerowali, że całe uczenie się było wynikiem bezpośredniego doświadczenia z otoczeniem poprzez procesy kojarzenia i wzmacniania. Teoria Bandury uważała, że bezpośrednie wzmocnienie nie może uwzględniać wszystkich rodzajów uczenia się.
Na przykład dzieci i dorośli często uczą się rzeczy, z którymi nie mają bezpośredniego doświadczenia. Nawet jeśli nigdy w życiu nie wykonałeś zamachu kijem baseballowym, prawdopodobnie wiedziałbyś, co zrobić, gdyby ktoś podał ci kij i powiedział, żebyś spróbował uderzyć w baseball. Dzieje się tak, ponieważ widziałeś, jak inni wykonują tę czynność osobiście lub w telewizji.
Podczas gdy behawioralne teorie uczenia się sugerowały, że całe uczenie się było wynikiem skojarzeń utworzonych przez warunkowanie, wzmacnianie i karanie, teoria społecznego uczenia się Bandury sugerowała, że uczenie się może również odbywać się po prostu poprzez obserwowanie działań innych.
Jego teoria dodała element społeczny, twierdząc, że ludzie mogą uczyć się nowych informacji i zachowań, obserwując innych ludzi. Znany jako uczenie obserwacyjne, ten rodzaj uczenia się może być wykorzystany do wyjaśnienia szerokiej gamy zachowań, w tym tych, których często nie można wyjaśnić innymi teoriami uczenia się.
Podstawowe pojęcia
U podstaw teorii społecznego uczenia się leżą trzy podstawowe koncepcje. Pierwsza to idea, że ludzie mogą uczyć się poprzez obserwację. Dalej jest pogląd, że wewnętrzne stany mentalne są istotną częścią tego procesu. Wreszcie, teoria ta uznaje, że tylko dlatego, że czegoś się nauczono, nie oznacza to, że spowoduje to zmianę zachowania.
„Nauka byłaby niezmiernie pracochłonna, nie wspominając już o ryzyku, gdyby ludzie musieli polegać wyłącznie na skutkach własnych działań, aby informować ich, co mają robić” – wyjaśnił Bandura w swojej książce z 1977 roku. Teoria społecznego uczenia się.
Bandura wyjaśnia dalej, że „Na szczęście większość ludzkich zachowań uczy się poprzez modelowanie: obserwując innych, tworzy się wyobrażenie o tym, jak wykonywane są nowe zachowania, a przy późniejszych okazjach ta zakodowana informacja służy jako wskazówka do działania”.
Przyjrzyjmy się dokładniej każdemu z tych pojęć.
Ludzie mogą uczyć się poprzez obserwację
Jeden z najbardziej znanych eksperymentów w historii psychologii dotyczył lalki o imieniu Bobo. Bandura wykazała, że dzieci uczą się i naśladują zachowania, które zaobserwowały u innych ludzi.
Dzieci w badaniach Bandury zaobserwowały, jak dorosły zachowuje się gwałtownie w stosunku do lalki Bobo. Kiedy później pozwolono dzieciom bawić się w pokoju z lalką Bobo, zaczęły naśladować agresywne zachowania, które wcześniej zaobserwowały.
Bandura zidentyfikował trzy podstawowe modele uczenia się obserwacyjnego:
- Żywy model, w którym rzeczywista osoba demonstruje lub odgrywa zachowanie.
- Model symboliczny, który obejmuje prawdziwe lub fikcyjne postacie prezentujące zachowania w książkach, filmach, programach telewizyjnych lub mediach internetowych.
- Werbalny model instruktażowy, który obejmuje opisy i wyjaśnienia zachowania.
Jak widać, uczenie się przez obserwację niekoniecznie wymaga obserwowania innej osoby, aby zaangażować się w działanie. Słuchanie instrukcji słownych, takich jak słuchanie podcastu, może prowadzić do nauki. Możemy również uczyć się czytając, słysząc lub oglądając poczynania postaci w książkach i filmach.
To właśnie ten rodzaj uczenia się obserwacyjnego stał się piorunochronem dla kontrowersji, gdy rodzice i psychologowie debatują nad wpływem, jaki media popkulturowe mają na dzieci. Wiele osób martwi się, że dzieci mogą nauczyć się złych zachowań, takich jak agresja, z brutalnych gier wideo, filmów, programów telewizyjnych i filmów online.
Stany psychiczne są ważne w nauce
Bandura zauważył, że zewnętrzne wzmocnienie środowiskowe nie było jedynym czynnikiem wpływającym na uczenie się i zachowanie. I zdał sobie sprawę, że wzmocnienie nie zawsze pochodzi z zewnętrznych źródeł.Twój własny stan psychiczny i motywacja odgrywają ważną rolę w określaniu, czy zachowanie jest wyuczone, czy nie.
Opisał wewnętrzne wzmocnienie jako formę wewnętrznych nagród, takich jak duma, satysfakcja i poczucie spełnienia. Nacisk na wewnętrzne myśli i poznanie pomaga połączyć teorie uczenia się z teoriami rozwoju poznawczego. Podczas gdy wiele podręczników łączy teorię społecznego uczenia się z teoriami behawioralnymi, sam Bandura opisuje swoje podejście jako „społeczną teorię poznawczą”.
Uczenie się niekoniecznie prowadzi do zmian
Jak więc ustalić, kiedy czegoś się nauczyliśmy? W wielu przypadkach uczenie się można zaobserwować natychmiast po pojawieniu się nowego zachowania. Kiedy uczysz dziecko jeździć na rowerze, możesz szybko określić, czy nauka nastąpiła, gdy dziecko jeździ na rowerze bez pomocy.
Ale czasami jesteśmy w stanie się czegoś nauczyć, nawet jeśli ta nauka może nie być od razu oczywista. Podczas gdy behawioryści wierzyli, że uczenie się prowadzi do trwałej zmiany zachowania, uczenie obserwacyjne pokazuje, że ludzie mogą uczyć się nowych informacji bez demonstrowania nowych zachowań.
Kluczowe czynniki sukcesu
Należy zauważyć, że nie wszystkie zaobserwowane zachowania są skutecznie wyuczone. Dlaczego nie? Czynniki związane zarówno z modelem, jak i uczniem mogą odgrywać rolę w tym, czy uczenie się społeczne jest skuteczne. Należy również przestrzegać pewnych wymagań i kroków.
W procesie uczenia się i modelowania obserwacyjnego zaangażowane są następujące kroki:
- Uwaga: Aby się uczyć, musisz być uważny. Wszystko, co rozprasza twoją uwagę, będzie miało negatywny wpływ na uczenie się obserwacji. Jeśli model jest interesujący lub istnieje nowy aspekt sytuacji, znacznie bardziej prawdopodobne jest, że poświęcisz całą swoją uwagę na naukę.
- Zatrzymywanie: Zdolność do przechowywania informacji jest również ważną częścią procesu uczenia się. Na retencję może mieć wpływ wiele czynników, ale zdolność do późniejszego zbierania informacji i działania na ich podstawie jest niezbędna do uczenia się przez obserwacje.
- Reprodukcja: Po zwróceniu uwagi na model i zachowaniu informacji nadszedł czas, aby faktycznie wykonać zaobserwowane zachowanie. Dalsze praktykowanie wyuczonego zachowania prowadzi do poprawy i rozwoju umiejętności.
- Motywacja: Wreszcie, aby nauka obserwacyjna odniosła sukces, musisz być zmotywowany do naśladowania modelowanego zachowania. Wzmacnianie i karanie odgrywają ważną rolę w motywacji.
Podczas gdy doświadczanie tych motywatorów może być bardzo skuteczne, tak samo obserwowanie innych doświadczających pewnego rodzaju wzmocnienia lub kary. Na przykład, jeśli zobaczysz innego ucznia nagrodzonego dodatkowymi punktami za przybycie na zajęcia na czas, możesz zacząć pojawiać się kilka minut wcześniej każdego dnia.
Aplikacje w świecie rzeczywistym
Teoria społecznego uczenia się może mieć wiele zastosowań w świecie rzeczywistym. Na przykład może pomóc naukowcom zrozumieć, w jaki sposób agresja i przemoc mogą być przekazywane poprzez uczenie się przez obserwację. Badając przemoc w mediach, naukowcy mogą lepiej zrozumieć czynniki, które mogą skłonić dzieci do odgrywania agresywnych działań, które widzą w telewizji i filmach.
Ale uczenie społeczne można również wykorzystać do uczenia ludzi pozytywnych zachowań. Naukowcy mogą wykorzystać teorię społecznego uczenia się, aby zbadać i zrozumieć sposoby wykorzystania pozytywnych wzorców do naśladowania w celu zachęcania do pożądanych zachowań i ułatwiania zmian społecznych.
Słowo od Verywell
Oprócz wpływania na innych psychologów, teoria społecznego uczenia się Bandury ma ważne implikacje w dziedzinie edukacji. Dziś zarówno nauczyciele, jak i rodzice zdają sobie sprawę, jak ważne jest modelowanie odpowiednich zachowań. Inne strategie klasowe, takie jak zachęcanie dzieci i budowanie poczucia własnej skuteczności, są również zakorzenione w teorii społecznego uczenia się.
Jak zauważył Bandura, życie byłoby niezwykle trudne, a nawet niebezpieczne, gdybyś musiał nauczyć się wszystkiego, co wiesz z własnego doświadczenia. Obserwacja innych odgrywa kluczową rolę w zdobywaniu nowej wiedzy i umiejętności. Rozumiejąc, jak działa teoria społecznego uczenia się, możesz zyskać większe uznanie dla potężnej roli, jaką obserwacja odgrywa w kształtowaniu tego, co wiemy i tego, co robimy.