Musisz podejmować decyzje zarówno duże, jak i małe przez każdy dzień swojego życia. Co chcesz zjeść na śniadanie? O której godzinie powinieneś spotkać się z przyjacielem na kolacji? Do jakiej uczelni powinieneś iść? Ile dzieci chcesz mieć?
Przegląd
W obliczu niektórych decyzji możesz ulec pokusie, aby po prostu rzucić monetą i pozwolić, aby przypadek zadecydował o twoim losie. W większości przypadków stosujemy określoną strategię lub serię strategii, aby podjąć decyzję.
W przypadku wielu stosunkowo drobnych decyzji, które podejmujemy każdego dnia, rzucanie monetą nie byłoby tak strasznym podejściem. W przypadku niektórych złożonych i ważnych decyzji jesteśmy bardziej skłonni zainwestować dużo czasu, badań, wysiłku i energii mentalnej w dojście do właściwych wniosków.
Jak dokładnie działa ten proces? Oto niektóre z głównych strategii podejmowania decyzji, z których możesz skorzystać.
Model z jedną funkcją
Takie podejście polega na uzależnieniu decyzji wyłącznie od jednej funkcji. Na przykład wyobraź sobie, że kupujesz mydło. Mając do czynienia z szeroką gamą opcji w lokalnym supermarkecie, decydujesz się oprzeć swoją decyzję na cenie i kupić najtańszy dostępny rodzaj mydła. W tym przypadku zignorowałeś inne zmienne (takie jak zapach, marka, reputacja i skuteczność) i skupiłeś się tylko na jednej funkcji.
Podejście oparte na jednej funkcji może być skuteczne w sytuacjach, w których decyzja jest stosunkowo prosta i brakuje czasu. Jednak generalnie nie jest to najlepsza strategia w przypadku bardziej złożonych decyzji.
Model funkcji addytywnych
Ta metoda polega na uwzględnieniu wszystkich ważnych cech możliwych wyborów, a następnie systematycznej ocenie każdej opcji. Takie podejście wydaje się być lepszą metodą przy podejmowaniu bardziej złożonych decyzji.
Na przykład wyobraź sobie, że jesteś zainteresowany kupnem nowego aparatu. Tworzysz listę ważnych funkcji, które chcesz, aby aparat posiadał, a następnie oceniasz każdą możliwą opcję w skali od -5 do +5.
Aparaty, które mają ważne zalety, mogą otrzymać ocenę +5 za ten czynnik, podczas gdy te, które mają poważne wady, mogą otrzymać ocenę -5 za ten czynnik. Po przyjrzeniu się każdej opcji możesz zsumować wyniki, aby określić, która opcja ma najwyższą ocenę.
Model funkcji addytywnych może być świetnym sposobem na określenie najlepszej opcji dla różnych wyborów. Jak jednak możesz sobie wyobrazić, może to być dość czasochłonne i prawdopodobnie nie jest najlepszą strategią podejmowania decyzji, jeśli masz mało czasu.
Model eliminacji według aspektów
Model eliminacji według aspektów został po raz pierwszy zaproponowany przez psychologa Amosa Tversky'ego w 1972 roku. W tym podejściu każdą opcję oceniasz po jednej właściwości na raz, zaczynając od cechy, którą uważasz za najważniejszą. Gdy pozycja nie spełnia ustalonych przez Ciebie kryteriów, skreślasz ją z listy opcji. Twoja lista możliwych wyborów staje się coraz mniejsza w miarę wykreślania elementów z listy, aż w końcu znajdziesz tylko jedną alternatywę.
Podejmowanie decyzji
Poprzednie trzy procesy są często stosowane w przypadkach, w których decyzje są dość proste, ale co się dzieje, gdy występuje pewne ryzyko, niejasność lub niepewność? Na przykład wyobraź sobie, że spóźniasz się na zajęcia z psychologii.
Czy powinieneś jechać powyżej dozwolonej prędkości, aby dotrzeć na czas, ale ryzykujesz mandat za przekroczenie prędkości? A może powinieneś jechać z ograniczeniem prędkości, ryzykować spóźnienie i być może zdobyć punkty za nieodebranie zaplanowanego quizu? W takim przypadku należy rozważyć możliwość spóźnienia się na spotkanie z prawdopodobieństwem otrzymania mandatu za przekroczenie prędkości.
Podejmując decyzję w takiej sytuacji, ludzie zwykle stosują dwie różne strategie podejmowania decyzji: heurystykę dostępności i heurystykę reprezentatywności. Pamiętaj, że heurystyka to skrót myślowy oparty na zasadzie kciuka, który umożliwia ludziom szybkie podejmowanie decyzji i osądów.
Uzyskaj porady z podcastu Verywell Mind
Ten odcinek podcastu The Verywell Mind, którego gospodarzem jest redaktor naczelna i terapeutka Amy Morin z LCSW, zawiera wskazówkę, która może pomóc w podejmowaniu lepszych decyzji.
Heurystyka dostępności
Kiedy próbujemy określić, jak prawdopodobne jest coś, często opieramy takie szacunki na tym, jak łatwo możemy zapamiętać podobne wydarzenia, które miały miejsce w przeszłości. Na przykład, jeśli próbujesz ustalić, czy powinieneś przekroczyć dozwoloną prędkość i zaryzykować mandat, możesz pomyśleć, ile razy widziałeś ludzi zatrzymanych przez funkcjonariusza policji na określonym odcinku autostrady.
Jeśli nie możesz od razu podać żadnych przykładów, możesz zdecydować się na zaryzykowanie, ponieważ heurystyka dostępności doprowadziła do wniosku, że niewiele osób zostaje zatrzymanych za przekroczenie prędkości na Twojej konkretnej trasie. Jeśli możesz pomyśleć o wielu przykładach ludzi, którzy zostali zatrzymani, możesz zdecydować się po prostu zachować ostrożność i jechać zgodnie z sugerowanym ograniczeniem prędkości.
Heurystyka reprezentatywności
Ten skrót myślowy polega na porównaniu naszej obecnej sytuacji z naszym prototypem konkretnego zdarzenia lub zachowania. Na przykład, próbując ustalić, czy powinieneś przyspieszyć, aby dotrzeć do klasy na czas, możesz porównać się do swojego wizerunku osoby, która najprawdopodobniej dostanie mandat za przekroczenie prędkości.
Jeśli twój prototyp to nieostrożny nastolatek, który jeździ hot-rodem, a ty jesteś młodą bizneswoman, która jeździ sedanem, możesz oszacować, że prawdopodobieństwo otrzymania mandatu za przekroczenie prędkości jest dość niskie.
Słowo od Verywell
Proces podejmowania decyzji może być zarówno prosty (np. losowe wybieranie dostępnych opcji), jak i złożony (np. systematyczna ocena różnych aspektów istniejących wyborów). Stosowana przez nas strategia zależy od różnych czynników, w tym od tego, ile czasu mamy na podjęcie decyzji, od ogólnej złożoności decyzji i ilości niejasności z nią związanych.
