Od czego zależy rozwój dziecka? Chociaż niemożliwe jest wyjaśnienie każdego wpływu, który przyczynia się do tego, kim dziecko ostatecznie się staje, badacze mogą przyjrzeć się niektórym z najbardziej widocznych czynników.
Należą do nich takie rzeczy, jak genetyka, rodzicielstwo, doświadczenia, przyjaciele, rodzina, edukacja i relacje. Dzięki zrozumieniu roli, jaką odgrywają te czynniki, naukowcy są w stanie lepiej określić, w jaki sposób takie wpływy przyczyniają się do rozwoju.
Przegląd
Pomyśl o tych wpływach jak o cegiełkach. Podczas gdy większość ludzi ma te same podstawowe elementy budulcowe, elementy te można łączyć ze sobą na nieskończoną liczbę sposobów. Zastanów się nad swoją ogólną osobowością. Ile z tego, kim jesteś dzisiaj, zostało ukształtowane przez twoje podłoże genetyczne, a ile jest wynikiem twoich życiowych doświadczeń?
To pytanie od setek lat intrygowało filozofów, psychologów i pedagogów i jest często określane jako debata „natura kontra wychowanie”. Czy jesteśmy wynikiem natury (nasze podłoże genetyczne) czy wychowania (nasze środowisko)? Obecnie większość badaczy zgadza się, że rozwój dziecka obejmuje złożoną interakcję zarówno natury, jak i wychowania.
Natura kontra wychowanie
Podczas gdy niektóre aspekty rozwoju mogą być pod silnym wpływem biologii, wpływy środowiskowe również mogą odgrywać pewną rolę. Na przykład czas, w którym pojawia się okres dojrzewania, jest w dużej mierze wynikiem dziedziczności, ale czynniki środowiskowe, takie jak odżywianie, mogą również mieć wpływ.
Od najwcześniejszych chwil życia interakcja dziedziczności i środowiska wpływa na kształtowanie tego, kim są dzieci i kim będą. Podczas gdy instrukcje genetyczne, które dziecko dziedziczy po rodzicach, mogą wyznaczać mapę drogową rozwoju, środowisko może wpływać na to, jak te kierunki są wyrażane, kształtowane lub wyciszane.
Złożona interakcja natury i wychowania występuje nie tylko w określonych momentach lub w określonych okresach czasu; jest trwałe i trwa całe życie.
Aby zrozumieć rozwój dziecka, ważne jest, aby przyjrzeć się wpływom biologicznym, które pomagają kształtować rozwój dziecka, jak doświadczenia współdziałają z genetyką i niektórymi zaburzeniami genetycznymi, które mogą mieć wpływ na psychologię i rozwój dziecka.
Rozwój dziecka w okresie prenatalnym
Na samym początku rozwój dziecka rozpoczyna się, gdy męska komórka rozrodcza, czyli plemnik, penetruje ochronną błonę zewnętrzną żeńskiej komórki rozrodczej, czyli komórki jajowej. Zarówno plemnik, jak i komórka jajowa zawierają chromosomy, które działają jak plan ludzkiego życia.
Geny zawarte w tych chromosomach składają się ze struktury chemicznej znanej jako DNA (kwas dezoksyrybonukleinowy), która zawiera kod genetyczny lub instrukcje, z których składa się całe życie. Z wyjątkiem plemników i komórek jajowych, wszystkie komórki w organizmie zawierają 46 chromosomów.
Jak można się domyślić, plemniki i komórki jajowe zawierają tylko 23 chromosomy. Gwarantuje to, że gdy te dwie komórki się spotkają, powstały nowy organizm ma prawidłowe 46 chromosomów.
Wpływ środowiska
Jak więc dokładnie instrukcje genetyczne przekazane od obojga rodziców wpływają na rozwój dziecka i jego cechy? Aby to w pełni zrozumieć, ważne jest, aby najpierw odróżnić genetyczne dziedzictwo dziecka od rzeczywistej ekspresji tych genów.
Genotyp odnosi się do wszystkich genów, które dana osoba odziedziczyła. Fenotyp to sposób, w jaki te geny są faktycznie wyrażane. Fenotyp może obejmować cechy fizyczne, takie jak wzrost i kolor lub oczy, a także cechy niefizyczne, takie jak nieśmiałość i ekstrawersja.
Chociaż twój genotyp może stanowić plan dorastania dzieci, sposób, w jaki te elementy budulcowe są połączone, określa sposób ekspresji tych genów. Pomyśl o tym trochę jak o budowie domu. Ten sam projekt może skutkować wieloma różnymi domami, które wyglądają dość podobnie, ale różnią się znacznie w zależności od wyboru materiału i koloru podczas budowy.
Ekspresja genu
To, czy gen ulega ekspresji, zależy od dwóch różnych rzeczy: interakcji genu z innymi genami oraz ciągłej interakcji między genotypem a środowiskiem.
- Interakcje genetyczne: Geny mogą czasami zawierać sprzeczne informacje iw większości przypadków jeden gen wygra bitwę o dominację. Niektóre geny działają w sposób addytywny. Na przykład, jeśli dziecko ma jednego wysokiego rodzica i jednego niskiego rodzica, dziecko może podzielić różnicę przez średni wzrost. W innych przypadkach niektóre geny podążają za wzorcem dominująco-recesywnym. Kolor oczu jest jednym z przykładów działania genów dominująco-recesywnych. Gen brązowych oczu jest dominujący, a gen niebieskich oczu jest recesywny. Jeśli jeden rodzic przekaże dominujący gen brązowych oczu, podczas gdy drugi rodzic przekaże recesywny gen niebieskiego oka, dominujący gen zwycięży i dziecko będzie miało brązowe oczy.
- Interakcje gen-środowisko: Środowisko, na które dziecko jest narażone zarówno w macicy, jak i przez resztę swojego życia, może również wpływać na ekspresję genów. Na przykład narażenie na szkodliwe leki w okresie płodowym może mieć dramatyczny wpływ na późniejszy rozwój dziecka. Wzrost jest dobrym przykładem cechy genetycznej, na którą mogą mieć wpływ czynniki środowiskowe. Podczas gdy kod genetyczny dziecka może dostarczać instrukcji dotyczących wzrostu, ekspresja tego wzrostu może być tłumiona, jeśli dziecko ma złe odżywianie lub przewlekłą chorobę.
Nieprawidłowości genetyczne
Instrukcje genetyczne nie są nieomylne i czasami mogą zejść z kursu. Czasami, gdy powstaje plemnik lub komórka jajowa, liczba chromosomów może dzielić się nierównomiernie, powodując, że organizm ma więcej lub mniej niż normalne 23 chromosomy. Kiedy jedna z tych nieprawidłowych komórek połączy się z normalną komórką, powstała zygota będzie miała nieparzystą liczbę chromosomów.
Naukowcy sugerują, że aż połowa wszystkich tworzących się zygot ma więcej lub mniej niż 23 chromosomy, ale większość z nich ulega spontanicznej aborcji i nigdy nie rozwija się w donoszone dziecko.
W niektórych przypadkach dzieci rodzą się z nieprawidłową liczbą chromosomów. W każdym przypadku rezultatem jest jakiś rodzaj syndromu z zestawem charakterystycznych cech.
Nieprawidłowości chromosomów płciowych
Zdecydowana większość noworodków, zarówno chłopców, jak i dziewczynek, ma co najmniej jeden chromosom X. W niektórych przypadkach około 1 na 500 urodzeń dzieci rodzi się z brakującym chromosomem X lub dodatkowym chromosomem płci. Zespół Klinefeltera, zespół łamliwego chromosomu X i zespół Turnera to przykłady nieprawidłowości dotyczących chromosomów płci.
Zespół Kleinfeltera jest spowodowany przez dodatkowy chromosom X i charakteryzuje się brakiem rozwoju drugorzędowych cech płciowych oraz trudnościami w uczeniu się.
Zespół łamliwego chromosomu X powstaje, gdy część chromosomu X jest połączona z innymi chromosomami za pomocą tak cienkiego łańcucha cząsteczek, że wydaje się być zagrożone zerwaniem. Może dotyczyć zarówno mężczyzn, jak i kobiet, ale wpływ może być różny. Niektóre osoby z łamliwym chromosomem X wykazują niewiele, jeśli w ogóle, oznaki, podczas gdy inne rozwijają łagodną lub poważną niepełnosprawność intelektualną
Zespół Turnera występuje, gdy obecny jest tylko jeden chromosom płci (chromosom X). Dotyczy tylko samic i może powodować niski wzrost, „płaską” szyję i brak drugorzędowych cech płciowych. Zaburzenia psychiczne związane z zespołem Turnera obejmują trudności w uczeniu się i trudności w rozpoznawaniu emocji przekazywanych za pomocą mimiki twarzy
Zespół Downa
Najczęstszym rodzajem zaburzenia chromosomalnego jest trisomia 21 lub zespół Downa. W tym przypadku dziecko ma trzy chromosomy w miejscu 21. chromosomów zamiast normalnych dwóch.
Zespół Downa charakteryzuje się cechami twarzy, w tym okrągłą twarzą, skośnymi oczami i grubym językiem. Osoby z zespołem Downa mogą również napotkać inne problemy fizyczne, w tym wady serca i problemy ze słuchem. Prawie wszystkie osoby z zespołem Downa doświadczają pewnego rodzaju upośledzenia umysłowego, ale dokładne nasilenie może się znacznie różnić.
Słowo od Verywell
Oczywiście wpływy genetyczne mają ogromny wpływ na rozwój dziecka. Należy jednak pamiętać, że genetyka to tylko jeden z elementów skomplikowanej układanki, która składa się na życie dziecka. Istotną rolę odgrywają również zmienne środowiskowe, w tym rodzicielstwo, kultura, edukacja i relacje społeczne.