Co to znaczy być „wyzwolonym”? Termin ten był zwyczajnie używany w odniesieniu do doświadczenia emocjonalnej reakcji na jakiś rodzaj niepokojących treści (takich jak przemoc lub wzmianka o samobójstwie) w mediach lub w innym otoczeniu społecznościowym. Istnieje jednak różnica między byciem pobudzonym a odczuwaniem dyskomfortu.
Uczucie wyzwolenia nie polega tylko na tym, że coś cię ociera w niewłaściwy sposób. W przypadku kogoś z historią traumy przebywanie w pobliżu wszystkiego, co przypomina traumatyczne doświadczenie (znane również jako „wyzwalacz”), może sprawić, że poczuje się, jakby ponownie doświadczał traumy.
Chociaż powszechnie używany w odniesieniu do doświadczeń osób z zespołem stresu pourazowego (PTSD), termin „wyzwalacz” może być również używany w kontekście innych chorób psychicznych. Obejmuje to zaburzenia używania substancji, zaburzenia odżywiania i lęk.
W takich przypadkach wyzwalacz jest postrzegany jako wszystko, co powoduje wzrost lub powrót objawów. Na przykład osoba powracająca do zdrowia po zaburzeniach związanych z używaniem substancji może zostać wyzwolona przez zobaczenie kogoś zażywającego wybrany przez siebie narkotyk. Doświadczenie może spowodować powrót łaknienia, a nawet nawrót.
Rodzaje wyzwalaczy
Wyzwalacze różnią się znacznie w zależności od osoby i mogą być wewnętrzne lub zewnętrzne. Poniżej znajdują się przykłady różnego rodzaju zdarzeń, które można uznać za wyzwalacze w kontekście problemów ze zdrowiem psychicznym.
Wewnętrzny
Wewnętrzny wyzwalacz pochodzi z wnętrza osoby. Może to być wspomnienie, doznanie fizyczne lub emocja.
Załóżmy na przykład, że ćwiczysz, a twoje serce zaczyna walić. To odczucie może przypominać ci o ucieczce przed agresywnym partnerem. To byłoby uważane za wewnętrzny wyzwalacz. Inne powszechne wyzwalacze wewnętrzne to:
- Gniew
- Niepokój
- Uczucie przytłoczenia, bezbronności, porzucenia lub braku kontroli
- Samotność
- Napięcie mięśni
- Wspomnienia związane z traumatycznym wydarzeniem
- Ból
- Smutek
Zewnętrzny
Wyzwalacze zewnętrzne pochodzą ze środowiska. Może to być osoba, miejsce lub konkretna sytuacja.
Pomyśl o wpływie, jaki sytuacja taka jak pandemia koronawirusa (COVID-19) może mieć na osoby zmagające się z chorobami psychicznymi. Wiele osób może postrzegać wytyczne dotyczące samodzielnej kwarantanny i nakazy dotyczące pobytu w domu jako drobną niedogodność.
Jednak ktoś, kto wychodzi z napadowego objadania się – choroby, która rozwija się w odosobnieniu – może czuć się wyzwolony w takich okolicznościach. Kilka innych typowych rzeczy, które mogą spowodować, że osoba poczuje się pobudzona:
- Film, program telewizyjny lub artykuł informacyjny przypominający o tym doświadczeniu
- Osoba związana z doświadczeniem
- Kłótnia z przyjacielem, współmałżonkiem lub partnerem
- Konkretna pora dnia
- Niektóre dźwięki przypominające to doświadczenie (weteran wojskowy może zostać wywołany przez głośne dźwięki przypominające wystrzały)
- Zmiany w związkach lub zakończenie związku
- Ważne daty (np. święta lub rocznice)
- Udanie się w określone miejsce, które przypomina im to doświadczenie
- Zapachy związane z doświadczeniem, takie jak dym
Jak powstają wyzwalacze
Nie wiemy dokładnie, jak powstają wyzwalacze. Niektórzy badacze uważają, że nasze mózgi przechowują wspomnienia z traumatycznego wydarzenia inaczej niż wspomnienia nietraumatycznego wydarzenia.
Przeszłe traumatyczne wydarzenia mogą być interpretowane przez mózg jako aktualne. Powoduje to, że ciało doświadcza objawów podobnych do pierwotnej traumy (takich jak reakcja walki lub ucieczki).
Wiemy również, że wyzwalacze mogą wywołać reakcję emocjonalną, zanim dana osoba zda sobie sprawę, dlaczego się zdenerwowała. Często wyzwalacze mają silne połączenie sensoryczne (wzrok, dźwięk, smak lub zapach) lub są w jakiś sposób połączone z głęboko zakorzenionym nawykiem (na przykład zdrowiejący alkoholik, który kojarzy konkretną czynność z piciem).
Niektórzy nazywają to „sprzęgłem traumatycznym”, w którym wyzwalacz jest połączony z traumatycznym doświadczeniem, powodując ponowne przeżywanie objawów.
Czy ostrzeżenia o wyzwalaczach są pomocne?
Odbyła się debata na temat tego, czy ostrzeżenia o wyzwalaczach są pomocne, czy szkodliwe, szczególnie w salach szkolnych. Niektóre ustawienia klasowe używają ostrzeżeń wyzwalających, aby dać uczniom czas na fizyczne lub psychiczne przygotowanie się do potencjalnie niepokojącego tematu, takiego jak treści związane z przemocą fizyczną lub seksualną.
- Zalety: Ci, którzy opowiadają się za ostrzeżeniami o wyzwalaczu, twierdzą, że dają ludziom szansę na przygotowanie się na wyzwalacz. Biorąc pod uwagę, że wyzwalacze wydają się być bardziej niepokojące, jeśli są zaskoczeniem, można to postrzegać jako pomoc osobom z PTSD i innymi problemami ze zdrowiem psychicznym w poczuciu się bezpiecznym.
- Niedogodności: Jednocześnie inni twierdzą, że ostrzeżenia o wyzwalaczach mogą wzmacniać zachowania unikające i że unikanie wyzwalaczy służy jedynie utrzymaniu objawów PTSD w dłuższej perspektywie. Zamiast tego emocje wynikające z wyzwalaczy powinny być odpowiednio traktowane podczas terapii, szczególnie jeśli przeszkadzają w codziennym życiu.
Jak radzić sobie z wyzwalaczami
Czasami rozsądne jest unikanie sytuacji wyzwalających. Jeśli jednak unikanie możliwych wyzwalaczy utrudnia ci funkcjonowanie, powinieneś poszukać pomocy.
Nauka radzenia sobie z wyzwalaczami, których nie można przewidzieć lub uniknąć, wymaga przetwarzania emocjonalnego, które najczęściej wspomaga terapia. Poniżej przedstawiono kilka skutecznych, zdrowych strategii radzenia sobie w celu zmniejszenia wpływu wyzwalaczy:
- Wezwanie wsparcia społecznego
- Głębokie oddychanie
- Ćwiczenie
- Ekspresyjne pisanie
- Prowadź dziennik
- Medytacja uważności
Wzmocnij się, przygotowując się do radzenia sobie z wyzwalaczami. Uświadom sobie oznaki w swoim ciele, że reagujesz na wyzwalacz, takie jak zmiany w oddychaniu, abyś mógł nauczyć się, jak się uspokoić i zmienić swój stan emocjonalny.
Twoim ostatecznym celem powinno być oderwanie się od wyzwalacza, ponowne wyśrodkowanie i skupienie się na strategii radzenia sobie.
Słowo od Verywell
Jeśli regularnie czujesz się pobudzony i nie jesteś w stanie poradzić sobie z różnymi sytuacjami lub uczuciami, które pojawiają się w twoim umyśle lub ciele, ważne jest, aby umówić się na wizytę z lekarzem lub specjalistą ds. zdrowia psychicznego w celu omówienia objawów.
Jeśli nie zdiagnozowano u Ciebie formalnie zaburzenia lękowego, Twój lekarz oceni Twoje objawy i określi najlepsze opcje leczenia w Twojej konkretnej sytuacji.