Teoria społeczno-kulturowa jest nową teorią w psychologii, która analizuje ważny wkład, jaki społeczeństwo wnosi do indywidualnego rozwoju. Teoria ta podkreśla interakcję między rozwijającymi się ludźmi a kulturą, w której żyją. Teoria socjokulturowa sugeruje również, że uczenie się człowieka jest w dużej mierze procesem społecznym.
Wygotski i teoria socjokulturowa
Teoria społeczno-kulturowa wyrosła z prac przełomowego psychologa Lwa Wygotskiego, który uważał, że rodzice, opiekunowie, rówieśnicy i cała kultura są odpowiedzialni za rozwój funkcji wyższego rzędu. Według Wygotskiego uczenie się ma swoje podstawy w interakcji z innymi ludźmi. Gdy to nastąpi, informacje są następnie integrowane na poziomie indywidualnym.
Wygotski był rówieśnikiem innych wielkich myślicieli, takich jak Freud, Skinner i Piaget, ale jego wczesna śmierć w wieku 37 lat i tłumienie jego pracy w stalinowskiej Rosji pozostawiły go we względnym zapomnieniu do niedawna. W miarę jak jego prace stały się szerzej publikowane, jego idee zyskiwały coraz większy wpływ w takich dziedzinach, jak rozwój dziecka, psychologia poznawcza i edukacja.
Teoria socjokulturowa skupia się nie tylko na tym, jak dorośli i rówieśnicy wpływają na indywidualne uczenie się, ale także na tym, jak przekonania i postawy kulturowe wpływają na sposób uczenia się.
Według Wygotskiego dzieci rodzą się z podstawowymi biologicznymi ograniczeniami w ich umysłach. Jednak każda kultura zapewnia „narzędzia adaptacji intelektualnej”. Narzędzia te pozwalają dzieciom wykorzystywać swoje umiejętności w sposób dostosowany do kultury, w której żyją. Na przykład, podczas gdy jedna kultura może kłaść nacisk na strategie pamięciowe, takie jak robienie notatek, inna może używać narzędzi, takich jak przypomnienia lub zapamiętywanie na pamięć.
Piaget kontra Wygotski: Kluczowe różnice
Czym różni się socjokulturowa teoria Wygotskiego od teorii rozwoju poznawczego Piageta? Po pierwsze, Wygotski położył większy nacisk na wpływ czynników społecznych na rozwój. Podczas gdy teoria Piageta podkreślała, w jaki sposób interakcje i eksploracje dziecka wpłynęły na rozwój, Wygotski podkreślił zasadniczą rolę, jaką interakcje społeczne odgrywają w rozwoju poznawczym.
Inną ważną różnicą między tymi dwiema teoriami jest to, że podczas gdy teoria Piageta sugeruje, że rozwój jest w dużej mierze uniwersalny, Wygotski twierdzi, że rozwój poznawczy może różnić się w różnych kulturach. Na przykład kierunek rozwoju w kulturze zachodniej może być inny niż w kulturze wschodniej.
W swoim tekście „Rozwój społeczny i osobowościowy” David R. Shaffer wyjaśnia, że chociaż Piaget uważał, że rozwój poznawczy jest dość uniwersalny, Wygotski wierzył, że każda kultura przedstawia unikalne różnice. Ponieważ kultury mogą się tak bardzo różnić, socjokulturowa teoria Wygotskiego sugeruje, że zarówno przebieg, jak i treść rozwoju intelektualnego nie są tak uniwersalne, jak sądził Piaget.
Strefa najbliższego rozwoju
Ważna koncepcja w teorii społeczno-kulturowej jest znana jako strefa najbliższego rozwoju. Według Wygotskiego, „jest to odległość między rzeczywistym poziomem rozwoju określonym przez niezależne rozwiązywanie problemów a poziomem potencjalnego rozwoju, określonym przez rozwiązywanie problemów w ramach poradnictwa dla dorosłych lub we współpracy z bardziej zdolnymi rówieśnikami”.
Zasadniczo obejmuje całą wiedzę i umiejętności, których dana osoba nie może jeszcze zrozumieć lub wykonać samodzielnie, ale jest zdolna do uczenia się pod kierunkiem. Ponieważ dzieci mogą poszerzać swoje umiejętności i wiedzę, często obserwując kogoś, kto jest nieco bardziej zaawansowany niż oni, są w stanie stopniowo poszerzać tę strefę najbliższego rozwoju.
Praktyczne zastosowania teorii społeczno-kulturowej Wygotskiego
Teoria socjokulturowa zyskała popularność w ostatnich latach, szczególnie w środowisku edukacyjnym. Oto jak tę teorię można zastosować w praktyce w prawdziwym świecie.
W klasie
Zrozumienie strefy najbliższego rozwoju może być pomocne dla nauczycieli. W warunkach klasowych nauczyciele mogą najpierw ocenić uczniów, aby określić ich aktualny poziom umiejętności. Wychowawcy mogą następnie zaoferować instrukcje, które rozciągają granice możliwości każdego dziecka.
Na początku uczeń może potrzebować pomocy osoby dorosłej lub bardziej wykształconego rówieśnika, ale w końcu jego strefa najbliższego rozwoju poszerzy się. Nauczyciele mogą pomóc w promowaniu tej ekspansji poprzez:
- Planowanie i organizowanie ich instrukcji i lekcji: Na przykład nauczyciel może zorganizować klasę w grupy, w których dzieci o niższych umiejętnościach są połączone z uczniami o wyższym poziomie umiejętności.
- Korzystanie z podpowiedzi, podpowiedzi i bezpośrednich instrukcji aby pomóc dzieciom poprawić ich poziom umiejętności.
- Rusztowanie, gdzie nauczyciel udziela konkretnych wskazówek, aby stopniowo przesuwać dziecko do przodu w kierunku celu.
W socjalizacji i zabawie
Teoria Wygotskiego również podkreślała znaczenie zabawy w nauce. Nauczyciele i rodzice mogą wykorzystać tę wiedzę, zapewniając dzieciom wiele okazji do zabawy. Wygotski wierzył, że poprzez zabawę i wyobraźnię dzieci mogą jeszcze bardziej rozwinąć swoje zdolności konceptualne i wiedzę o świecie.
Rodzaje zabaw, które mogą sprzyjać nauce, obejmują zabawę wyobrażeniową, odgrywanie ról, gry i odtwarzanie prawdziwych wydarzeń. Takie działania sprzyjają rozwojowi myśli abstrakcyjnej.
