Zaburzenie schizoafektywne to przewlekłe zaburzenie zdrowia psychicznego, które łączy objawy psychozy (np. halucynacje i urojenia) z objawami zaburzeń nastroju (np. manii i/lub depresji). W zależności od tego, jaki rodzaj objawów nastroju jest obecny, diagnozowany jest jako typ dwubiegunowy lub typ depresyjny.
Uważa się, że rozpowszechnienie zaburzeń schizoafektywnych w populacji wynosi mniej niż 1 procent, czyli mniej niż w przypadku schizofrenii lub zaburzeń nastroju. Badania sugerują, że kobiety są nieco bardziej podatne, podczas gdy mężczyźni mają tendencję do rozwoju choroby w młodszym wieku. Jest zwykle diagnozowana po raz pierwszy między 16 a 30 rokiem życia i rzadko występuje u dzieci.
Osoby z zaburzeniem mają tendencję do okresów poprawy, po których następują okresy pogorszenia objawów.
Niezależnie od tego, czy zdiagnozowano u Ciebie zaburzenie schizoafektywne, czy obawiasz się, że ktoś, kogo znasz, może mieć to zaburzenie lub został niedawno zdiagnozowany, ważne jest, aby zrozumieć typowe objawy, sposób stawiania diagnozy oraz sposoby leczenia, które mogą pomóc w zmniejszeniu objawów i poprawie funkcjonowanie w życiu codziennym.
Objawy
Objawy zaburzenia schizoafektywnego są zwykle ciężkie i różnią się w zależności od osoby. Można je ogólnie podzielić na objawy depresji, objawy maniakalne i objawy schizofrenii. Osoby z typem dwubiegunowym będą doświadczać cyklicznych objawów depresyjnych i maniakalnych, podczas gdy osoby z typem depresyjnym będą doświadczać tylko objawów depresyjnych
Objawy depresyjne
- Psychologiczny: Smutek, poczucie bezwartościowości, beznadziejność, niepokój, brak energii, utrata zainteresowania zwykłymi czynnościami, problemy z koncentracją, poczucie winy, samoobwinianie, myśli o śmierci lub samobójstwie
- Fizyczny: Słaby apetyt, utrata lub przyrost masy ciała, za dużo lub za mało snu,
Mania
- Psychologiczny: Zachowanie ryzykowne lub autodestrukcyjne (np. gwałtowne wydawanie pieniędzy, lekkomyślna jazda, ryzykowne praktyki seksualne), euforia, drażliwy nastrój, gonitwa myśli, wyniosłość, łatwo się rozprasza
- Fizyczny: Zwiększona energia i/lub większa aktywność niż zwykle (np. w pracy, towarzysko, seksualnie), mówienie więcej lub szybciej niż zwykle, zmniejszona potrzeba snu
Objawy psychotyczne
- Psychologiczny: Paranoja, urojenia, halucynacje, dezorganizacja myślenia, zaburzenia komunikacji, brak emocji w mimice i mowie (objawy negatywne), niska motywacja (niewola)
- Fizyczny: powolne ruchy lub brak ruchu (katatonia), zła higiena osobista
Chociaż wymienione powyżej objawy psychotyczne opisują, w jaki sposób zaburzenie schizoafektywne wydaje się osobie z zewnątrz, pomocne jest również poznanie, jakie są te objawy dla osoby z tym zaburzeniem.
Zdezorganizowane myślenie
Jeśli doświadczasz dezorganizacji myślenia, możesz mieć wrażenie, że twoje myśli są rozmyte lub wszystko wydaje się odłączone. Kiedy mówisz, możesz nie być w stanie zapamiętać, o czym mówiłeś, więc ludziom trudno jest podążać za tym, co mówisz. Możesz również czuć, że twoje myśli nie są pod twoją kontrolą.
Myślenie, że jesteś pod kontrolą
Możesz myśleć, że jesteś kontrolowany przez siły zewnętrzne, takie jak kosmici, Bóg lub diabeł. Możesz czuć, że ktoś wkłada myśli do twojej głowy lub że twoje myśli są usuwane. Możesz również mieć wrażenie, że inni słyszą Twoje myśli lub mają do nich dostęp.
Halucynacje
Możesz usłyszeć jeden lub więcej głosów, które brzmią prawdziwie i wydają się pochodzić z zewnątrz, ale których nikt inny nie może usłyszeć. Możesz zacząć z nimi rozmawiać lub robić rzeczy, które ci każą. W rzeczywistości te głosy są tworzone przez mózg i nie są prawdziwe.
Złudzenia
Złudzenia to rzeczy, które uważasz w 100 procentach za prawdziwe, ale nie są uważane za prawdziwe przez wszystkich innych. Mogą zacząć się nagle lub z biegiem czasu. Czasami są one związane z głosami, które słyszysz i wydają się je w jakiś sposób wyjaśniać. Najczęściej urojenia są paranoidalne, tak że myślisz, że ludzie knują przeciwko tobie lub szpiegują cię. Możesz unikać tych ludzi, ponieważ może to być bardzo przerażające.
Pomysły samobójcze i zapobieganie
Myśli i zachowania samobójcze mogą również stanowić problem dla niektórych osób z zaburzeniami schizoafektywnymi. Jeśli ktoś, kogo znasz, jest zagrożony próbą samobójstwa lub skrzywdzeniem innej osoby, pozostań z tą osobą podczas dzwonienia pod numer 911 lub lokalny numer alarmowy. Inną alternatywą jest zabranie osoby do najbliższego szpitalnego oddziału ratunkowego, jeśli uważasz, że możesz to zrobić bezpiecznie.
Jeśli masz myśli samobójcze, skontaktuj się z National Suicide Prevention Lifeline pod adresem 1-800-273-8255 o wsparcie i pomoc przeszkolonego doradcy. Jeśli ty lub ukochana osoba znajdujecie się w bezpośrednim niebezpieczeństwie, zadzwoń pod numer 911.
Więcej informacji na temat zdrowia psychicznego można znaleźć w naszej krajowej bazie danych infolinii.
Komplikacje
Istnieje wiele potencjalnych powikłań związanych z zaburzeniem schizoafektywnym, w tym:
- Izolacja społeczna
- Konflikty interpersonalne
- Bezrobocie
- Ubóstwo
- Bezdomność
- Problemy zdrowotne
- Kłopoty z przestrzeganiem leczenia
- Upośledzone funkcjonowanie akademickie i zawodowe
- Myśli i próby samobójcze
Przyczyny
Nie wiemy dokładnie, co powoduje zaburzenia schizoafektywne. Sugeruje się jednak, że może to wynikać z połączenia czynników ryzyka, które wpływają na rozwój mózgu w okresie prenatalnym oraz przez całe dzieciństwo i okres dojrzewania. To zawiera:
- Genetyka
- Chemia i struktura mózgu
- Stresory życiowe (śmierć w rodzinie, utrata pracy, koniec małżeństwa)
- Używanie narkotyków psychoaktywnych lub psychotropowych (np. LSD)
- Infekcje wirusowe, w tym w łonie matki
- Wady wrodzone
Powiązane warunki
Osoby z zaburzeniami schizoafektywnymi mogą również żyć z nakładającymi się zaburzeniami, takimi jak zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, zaburzenia lękowe, zespół stresu pourazowego (PTSD), zaburzenia lękowe oraz nadużywanie substancji i alkoholu.
Współwystępujące zaburzenie może nasilać objawy zaburzenia schizoafektywnego i zmniejszać prawdopodobieństwo przestrzegania przez osobę planu leczenia. Dlatego właściwa diagnoza i zintegrowane leczenie są niezbędne, jeśli chodzi o postępowanie i radzenie sobie z podwójną diagnozą.
Zaburzenie schizoafektywne jest często mylone z innymi chorobami psychicznymi, w tym ze schizofrenią. Są to jednak dwa różne zaburzenia, z których każde ma własne kryteria diagnostyczne i leczenie. Chociaż mają wiele objawów, główną różnicą jest to, że w przypadku zaburzenia schizoafektywnego występuje wyraźny składnik nastroju.
Diagnoza
Zaburzenie schizoafektywne nakłada się na inne schorzenia, więc może być trudne do zdiagnozowania. Czasami jest błędnie diagnozowana jako po prostu choroba afektywna dwubiegunowa lub schizofrenia, dlatego ważne jest, aby Twój specjalista od zdrowia psychicznego miał pełną historię objawów przed postawieniem diagnozy.
Pierwszym krokiem w diagnozowaniu zaburzeń schizoafektywnych jest przeprowadzenie badania fizykalnego w celu wykluczenia wszelkich potencjalnych przyczyn, w tym zaburzeń napadowych lub zażywania narkotyków lub leków. W zależności od podejrzenia diagnozy możesz poddać się badaniu krwi i obrazowaniu mózgu.
Następnie Twój psychiatra lub psycholog przeprowadzi wywiad kliniczny, aby ustalić, czy Twoje objawy spełniają kryteria określone w Podręczniku Diagnostyki i Statystyki Zaburzeń Psychicznych (DSM-5). Obejmuje to okres poważnych zaburzeń nastroju (depresja lub mania) i co najmniej dwa z następujących objawów schizofrenii:
- Złudzenia
- Halucynacje
- Dezorganizacja
- Objawy „negatywne”
Ponadto musiałeś mieć urojenia lub halucynacje przez dwa lub więcej tygodni bez epizodu nastroju. Objawy nastroju również muszą być obecne przez większość czasu trwania choroby.
Leczenie
Leczenie zaburzeń schizoafektywnych może pomóc ci żyć bardziej satysfakcjonującym życiem. Leczenie może mieć formę leków, terapii lub hospitalizacji, w zależności od konkretnych objawów.
Lek
Leki takie jak stabilizatory nastroju (np. lit), leki przeciwpsychotyczne (np. paliperydon) i leki przeciwdepresyjne (np. fluoksetyna) mogą być przepisywane w przypadku zaburzeń schizoafektywnych. Przyjmowanie leków przeciwpsychotycznych pomoże ci się uspokoić, ponieważ omamy i urojenia zostaną zmniejszone.
Ważne jest, aby kontynuować przyjmowanie leków, nawet jeśli czujesz się dobrze, ponieważ leki te pomagają ustabilizować objawy i zapobiegać ich nawrotom.
Najczęściej osoby z zaburzeniami schizoafektywnymi muszą brać leki do końca życia.
Terapia
W leczeniu zaburzeń schizoafektywnych można zastosować terapię, taką jak terapia poznawczo-behawioralna (CBT), terapia rodzinna, terapia grupowa lub trening umiejętności. Podczas terapii możesz dowiedzieć się o swojej chorobie, wyznaczyć cele, określić, jak radzić sobie z codziennymi problemami i rozwinąć umiejętności interakcji z innymi, znaleźć pracę, zarządzać finansami i domem oraz zarządzać osobistą pielęgnacją.
Jeśli Twoja rodzina uczęszcza z Tobą na terapię, dowie się, jak najlepiej wesprzeć Cię w Twoich objawach. W ten sposób terapia może pomóc ci lepiej radzić sobie z chorobą.
9 najlepszych programów terapii online Wypróbowaliśmy, przetestowaliśmy i napisaliśmy bezstronne recenzje najlepszych programów terapii online, w tym Talkspace, Betterhelp i Regain.Hospitalizacja
W przypadku epizodu psychotycznego, myśli samobójczych lub gróźb dla innych, może zajść konieczność hospitalizacji. Niestety, nie ma lekarstwa na zaburzenie schizoafektywne i wymagane jest długotrwałe leczenie i postępowanie.
Jednak leki i terapia mogą pomóc w zmniejszeniu nawrotów i zakłóceń w Twoim życiu i życiu osób wokół Ciebie. Dlatego ważne jest, aby utrzymywać kontakt z lekarzem lub psychiatrą, aby zapewnić optymalny schemat leczenia.
Kiedy uzyskać pomoc
Jeśli ktoś, kogo znasz, wykazuje objawy zaburzenia schizoafektywnego, może być trudno wiedzieć, jak pomóc. Chociaż możesz próbować porozmawiać ze swoim przyjacielem lub krewnym, nie możesz również zmusić go do szukania leczenia. Zamiast tego spróbuj oferować zachętę i praktyczne porady, takie jak sprawdzanie liczby lekarzy, do których można zadzwonić, lub badanie możliwości uzyskania leczenia w społeczności.
Ponadto osoby z tym zaburzeniem mogą być oderwane od rzeczywistości. W przypadku, gdy dana osoba zmaga się z podstawowymi potrzebami życiowymi, takimi jak jedzenie i schronienie, lub jeśli istnieją nieuchronne obawy dotyczące bezpieczeństwa, możesz zadzwonić pod numer 911 i poprosić o zbadanie tej osoby pod kątem leczenia.
Słowo od Verywell
Jeśli zdiagnozowano u Ciebie zaburzenie schizoafektywne, ważne jest, aby nauczyć się zauważać, kiedy objawy się pogarszają i że możesz wchodzić w kolejny epizod. Niemożność spania lub uczucie paranoi mogą być jednym z sygnałów, że tak się dzieje. Jeśli zauważysz nasilające się objawy, ważne jest, aby jak najszybciej skontaktować się z lekarzem lub innym specjalistą ds. zdrowia psychicznego.
